Aandacht hebben voor een sensorisch vriendelijke klas is belangrijk aangezien we allemaal prikkels moeten verwerken. Bovendien doet iedereen dat een beetje anders waardoor we geen standaardrecept kunnen geven maar wel aandachtspunten.

Het creëren van een sensorisch vriendelijke klasomgeving hoeft niet tijdrovend of duur te zijn. Hier volgen 5 aandachtspunten die je kunnen helpen.

1)     Beweging

Elke mens heeft nood aan beweging. Hoe jonger een kind, hoe meer het de nood voelt aan beweging. Kleuters die in een kring zitten zullen regelmatig wiebelen of even opstaan etc.

Bovendien kan de gemiddelde leerling maar 10-15 minuten achter elkaar aandachtig zijn  voordat zijn hersenen een pauze nodig hebben. Waarom denk je dat zo veel kinderen friemelen of krabbelen tussendoor? Voor veel kinderen heeft het nut om dit toe te laten aangezien het hun regulatiestrategie is om met hun aandacht bij de les te kunnen blijven.

Een hersenpauze kan zo eenvoudig zijn als opstaan en wat rekoefeningen doen, een dansfeestje van 30 seconden, of zelfs gewoon even iets uit de kast halen, naar een andere ruimte of hoek mogen stappen.

Je zal ook merken dat als je tussen 2 lessen even een bewegingstussendoortje inlast, veel kinderen hierna de volgende les beter geconcentreerd starten.

Denk bij alle hersenpauzes aan het volgende: voor je aan je leerlingen vraagt weer gaan zitten, eindig je met een kalmerende activiteit om het juiste niveau van alertheid te bereiken. Zo zal springen de alertheid sterk verhogen en dan even rustig in de benen knijpen de alertheid weer naar een lager niveau brengen zodat ze rustig genoeg zijn om de les te starten.

2)    Stil zitten?

Verwondert het jou als ik zeg dat niemand écht kan stil zitten. Er moeten nl. steeds kleine houdingsaanpassingen gebeuren. Als je arm beweegt om te schrijven, moeten er op verschillende plaatsen in je lichaam evenwichts- en houdingsaanpassingen gebeuren om rechtop te blijven zitten.

Als je toch wil dat een leerling stil zit zal je zeker naar de stoelhoogte moeten kijken. Om rechtop met je romp te kunnen zitten heb je voldoende steun nodig via je voeten. Dit is enkel mogelijk als je stoel een gepaste zithoogte heeft.

Zit je te hoog dan heb je onvoldoende steun, zit je te laag dan kantelt je bekken naar achteren, wordt je rug krom en is het moeilijk om rechtop te zitten. Als je stoel te hoog is en je deze niet kan verstellen, kan je een voetenbankje gebruiken.  Als je stoel te laag is kan je er een kussen op leggen.

Sommige kinderen hebben nood aan extra beweging om voldoende sensorische input te krijgen. Je kan ze dan eens anders op hun stoel laten zitten door bv. de stoel met de leuning naar voren te laten plaatsen. Er zijn ook andere hulpmiddelen die kunnen helpen zoals een wiebelkussen onder de voeten of zitvlak. Als je de mogelijkheid hebt om een alternatieve zitmogelijkheid aan te bieden zoals een bal of stoel met bewegingsmogelijkheden, kan dat meestal ook helpen. Deze soort zitmeubelen of wiebelkussens vragen nl. een extra inspanning van je houdingsspieren en die kunnen ook moe worden na een tijdje. Het is dus aan te raden om te bekijken hoe lang het zinvol is.

3)    Verlichting  

Kijk eens hoe je klas wordt verlicht. Is er voldoende daglicht, weinig of fel licht?

Natuurlijk daglicht geeft veel positieve energie en is van vitaal belang voor ons welzijn. We voelen ons beter in ons vel en kunnen beter functioneren. Je zal merken dat je als leerkracht en ook je leerlingen energieker en creatiever zijn. Je kan beter leren en gemakkelijker problemen oplossen. Dat heeft ook zijn effect op de omgang met elkaar. Vandaar is het belangrijk dat indien je vaststelt dat er weinig daglicht is om te onderzoeken hoe je dit meer kan binnen halen. Kan je bv. de lampen vervangen door lampen die de kleur hebben van daglicht?

Er zijn lampen die erg fel en onnatuurlijk licht geven zoals bv. TL-lampen, wat voor velen belastend is, maar ze kunnen ook een “zoemend” geluid veroorzaken. Dit zorgt voor afleiding bij kinderen die overgevoelig zijn voor auditieve input. Het vinden van alternatieve verlichtingsoplossingen kan een positieve invloed hebben op het welbevinden en om een zintuiglijk vriendelijke omgeving in je klas te creëren.

4)    De inrichting van de klas

Kijk eens rond in je klas. Leidt het klaslokaal visueel af? Moet je dingen van de muur halen om het minder afleidend en een rustigere omgeving te maken? Kan je een rustige hoek en een hoek met meer prikkels creëren?

Ook heel belangrijk is om te evalueren of elke leerling de leerkracht kan horen en verstaan. De ene leerling hoort beter dan de andere. Sommige leerlingen zijn ook heel snel afgeleid door geluiden bv. door geluiden uit de gang. Bekijk dan of je deze leerlingen een andere plaats kan geven waar het op auditief vlak rustiger is.  

De ene leerling heeft ook meer persoonlijke ruimte of rust nodig dan de andere. Is er voor deze leerlingen bv. een individuele hoek met tafel waar ze op moeilijke momenten naartoe kunnen of helpt het als er wat meer ruimte is tussen hun bank en die van de buren? Andere kinderen werken dan weer beter aan een groepstafel. Kan je deze voorzien of kan je meerdere tafels bij elkaar zetten?

5)    Co- en zelfregulatie

Niet elk kind is even sterk in het reguleren van zijn gedrag. De ene leerling heeft daardoor wat meer ondersteuning nodig dan de andere leerling. Als je bij het ondersteunen rekening houdt met je leerling zijn prikkelverwerking zal je merken dat je meer gewenst gedrag zal krijgen.

Soms kunnen ook hulpmiddelen ingezet worden zoals een verzwaringskussen, een hoofdtelefoon of study buddy. Dit zijn hulpmiddelen die niet de hele dag ingezet kunnen worden want dan vermindert hun werking en het positieve effectkan zelfs uitdoven of negatief werken.

Als je een hulpmiddel inzet bedenk je zelf op voorhand wanneer een kind dit nodig heeft volgens jou en bespreek je dit ook met de leerling. Zij hebben soms ook ideeën en zijn dan meer gemotiveerd om het zelfstandig in te zetten en een leerproces aan te gaan.

Wil je meer leren of lezen over zintuiglijke prikkelverwerking/sensorische integratie. Dat kan bv. via

• de cursus ‘prikkels om te groeien’
• andere blogs