Inleiding

Alexithymie is een fascinerende maar uitdagende eigenschap die een aanzienlijke impact heeft op het emotionele leven en sociaal functioneren van mensen.

Het verwijst naar de moeilijkheid om interne signalen, prikkels vanuit de interoceptie, en emoties te herkennen, begrijpen en verwoorden. Dit heeft niet alleen invloed op de persoonlijke beleving, maar ook op sociale relaties en communicatie.

Deze conditie komt voor bij ongeveer 10% van de algemene bevolking, maar kan oplopen tot 40 à 85% bij neurodivergente mensen.

Wat is alexithymie?

Alexithymie kan letterlijk vertaald worden als “geen woorden voor emoties.”

Mensen met alexithymie ervaren vaak een disconnectie tussen wat ze voelen en hun vermogen om dat te verwoorden. Dit betekent echter niet dat ze geen emoties ervaren. Integendeel, ze voelen een breed scala aan emoties, maar hebben moeite om deze bewust te doorvoelen, benoemen of begrijpen. Dit kan leiden tot frustratie, verwarring en isolatie, zowel voor henzelf als hun omgeving.

Hoe sensorische informatieverwerking, interoceptie en alexithymie samenhangen

Het verband tussen sensorische informatieverwerking, interoceptie en alexithymie is complex en nauw verweven.

Het vermogen om interne lichaamssignalen waar te nemen noemen we interoceptie. Bij mensen met alexithymie is er vaak sprake van een verstoorde interoceptie, wat kan leiden tot moeilijkheden bij het herkennen en interpreteren van emotionele en lichamelijke signalen

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen met alexithymie vaak minder goed in staat zijn om interoceptieve signalen op te merken, zoals een verhoogde hartslag of hun ademhaling bij stress.

Het begrijpen van deze onderlinge relaties is essentieel voor het ontwikkelen van effectieve interventies die kunnen helpen bij het verbeteren van emotioneel bewustzijn en zelfregulatie bij mensen met alexithymie.

Interoceptie en emoties

Lang werd gedacht dat emoties eerst in de hersenen ontstaan en vervolgens fysieke reacties veroorzaken. Maar wetenschappelijk onderzoek toont aan dat emoties ontstaan door veranderingen in het lichaam, gecombineerd met verschillende prikkels. Mensen met zintuiglijke problemen riskeren hun emoties niet goed te herkennen, wat emotieregulatie bemoeilijkt.

• Bij ondergevoeligheid voor interne signalen is het moeilijk om emoties waar te nemen en te onderscheiden.
• Bij overgevoeligheid kan er chaos ontstaan door het overaanbod van interne prikkels.

Het verbeteren van lichaamsbewustzijn door lichaamsgerichte interventies kan een belangrijk startpunt zijn om deze uitdagingen aan te pakken.

Kenmerken en symptomen

Mensen met alexithymie ervaren vaak:

• Moeite met het identificeren en onderscheiden van emoties
• Regelmatig een afgestompt of apathisch gevoel
• Problemen met het herkennen van lichamelijke signalen, zoals pijn of dorst
• Intense emoties zonder duidelijke identificatie of gedempte signalen
• Vertraagde herkenning van emotionele ervaringen
• Moeite met het uitdrukken van emoties naar anderen
• Problemen met verbaal uiten van gevoelens.
• Overprikkeling door emotionele situaties.

Deze kenmerken benadrukken dat alexithymie zowel een emotioneel als een lichamelijk aspect heeft. Het vermogen om emoties te begrijpen is nauw verbonden met de waarneming van interne signalen uit het lichaam.

Impact op sociaal functioneren en welbevinden

Persoonlijke en Interpersoonlijke Impact

Mensen met alexithymie kunnen moeite hebben met het uiten van emoties, wat kan leiden tot misverstanden. Ze reageren mogelijk niet op een manier die door anderen als ‘passend’ wordt gezien, waardoor ze ongevoelig of onverschillig lijken. Dit kan leiden tot problemen in sociale interacties en gevoelens van isolatie.

Bovendien kunnen ze moeite hebben om emoties bij anderen te herkennen, wat empathie en sociale verbinding bemoeilijkt. Dit kan een negatieve invloed hebben op persoonlijke relaties en sociale participatie.

Gezondheid en Welbevinden

Alexithymie wordt gelinkt aan hogere stressniveaus, psychosomatische symptomen en een verhoogd risico op psychosociale stoornissen.

Moeilijkheden in het begrijpen van sociale signalen kunnen ervoor zorgen dat iemand zich geïsoleerd voelt of uitgesloten wordt van sociale activiteiten.

Hoe kan therapie i.v.m. sensorische informatieverwerking helpen?

Door te focussen op sensorische ervaringen en het verbeteren van interoceptie en lichaamsbesef, leg je een basis voor ‘emotionele intelligentie’.

Dit kan onder andere door:

• Lichaamsgerichte interventies om interne signalen beter te leren waarnemen.
• Oefeningen om emoties beter te herkennen en te benoemen.
• Strategieën om emotionele situaties beter te hanteren.

Door gericht te werken aan de verbinding tussen lichamelijke en emotionele ervaringen kunnen mensen met alexithymie hun zelfbewustzijn en welbevinden vergroten en sociale interacties verbeteren.

Conclusie

Alexithymie heeft een diepgaande impact op het emotionele en sociale functioneren van mensen.

Door begrip en gerichte ondersteuning kunnen mensen met alexithymie leren om beter met hun emoties om te gaan. Inzichten in de sensorische informatieverwerking/zintuiglijke prikkelverwerking spelen hierin een cruciale rol door de brug te slaan tussen lichamelijke en emotionele ervaringen.

Meer weten?

Wil je meer leren over hoe zintuiglijke prikkelverwerking kan bijdragen aan emotionele groei?

• Voor professionals: schrijf je in voor onze cursus ‘Prikkels om te groeien’. Hier wordt ook uitgebreider ingegaan op alexithymie.
• Wil je als ouder basiskennis opdoen? Volg onze E-learning. (Nog tot 14.01.25 voor 95 euro te koop. Zie website voor meer informatie en wat het inhoudt.)

Samen kunnen we het verschil maken in het leven van mensen met alexithymie!