De wereld is een fascinerende, maar ook overweldigende plek voor een baby.

Vooral in de eerste levensmaanden worden baby’s blootgesteld aan tal van prikkels: licht, geluid, geuren en aanrakingen. Hoewel deze prikkels helpen bij de ontwikkeling, kunnen ze soms te veel worden, waardoor een baby overprikkeld raakt.

In deze blog bespreken we het ontprikkelen van baby’s en hoe beweging, samen met het stimuleren van de zintuigen zoals interoceptie en proprioceptie, hierin een cruciale rol spelen.

Wat betekent ontprikkelen?

Ontprikkelen verwijst naar het proces waarbij een baby geholpen wordt om te kalmeren en te herstellen na een overvloed aan prikkels. Baby’s kunnen overprikkeld raken door onder andere te veel geluid, drukke omgevingen of te veel interactie in korte tijd. Dit kan resulteren in huilen, onrustig gedrag of moeite om in slaap te vallen.

Signalen van overprikkeling bij baby’s

• Huilen zonder duidelijke oorzaak: Dit kan een teken zijn dat de baby het te druk heeft gehad.
• Moeite met inslapen: Als een baby veel moeite heeft om tot rust te komen, kan overprikkeling een rol spelen.
• Overmatige beweging: Een baby kan overactief worden of juist verstijven als reactie op te veel prikkels.
• Gezichtsuitdrukkingen van ongemak: Soms kan je aan het gezicht van een baby zien dat hij of zij zich ongemakkelijk voelt door alle prikkels.

Disclaimer: natuurlijk kunnen deze signalen ook een teken zijn van fysiek ongemak. Kijk altijd eerst na of je kindje honger heeft, te koud of te warme, een vuile luier, koorts,…

Het belang van bewegen, proprioceptie en interoceptie bij ontprikkelen

Beweging speelt een natuurlijke rol in het ontprikkelen van baby’s. Het helpt niet alleen om spanning en stress te verlichten, maar ondersteunt ook de motorische en zintuiglijke ontwikkeling. Hierbij spelen ook de zintuigen van proprioceptie (het waarnemen van de positie en beweging van het eigen lichaam) en interoceptie (het waarnemen van interne lichaamsgevoelens, zoals honger, dorst, en vermoeidheid) een belangrijke rol.

Proprioceptie: Het lichaamsbewustzijn van de baby

Proprioceptie is de manier waarop we de positie en beweging van ons eigen lichaam voelen, zelfs zonder te kijken. Voor baby’s is dit nog in ontwikkeling, en beweging helpt hen om deze ‘zesde zintuig’ te versterken. Door het bewust worden van hun eigen lichaam, leren baby’s beter hun lichaam te reguleren, wat hen helpt te kalmeren tijdens momenten van stress of overprikkeling. Enkele manieren waarop je proprioceptie kunt stimuleren:

1. Buikligging (tummy time): Wanneer een baby op zijn buik ligt, leert hij niet alleen zijn nek- en rugspieren te gebruiken, maar wordt hij zich ook bewuster van de eigen lichaamshouding. Dit bevordert de proprioceptieve ontwikkeling.
2. Zachte druk en aanraking: Door een baby te knuffelen, zachtjes te wiegen of te masseren, stimuleer je het gevoel van proprioceptie. De zachte druk helpt hen te begrijpen waar hun lichaam zich in de ruimte bevindt, wat kalmerend werkt.
3. Draagdoek of draagzak: De druk die een baby voelt wanneer hij in een draagdoek of draagzak wordt gedragen, stimuleert ook het proprioceptieve systeem. Het continue contact en de kleine bewegingen van de ouder zorgen voor een gevoel van veiligheid en comfort.

Interoceptie: Het interne gevoel van rust en comfort

Interoceptie is het vermogen om interne signalen van het lichaam te herkennen, zoals een vol gevoel na het eten, vermoeidheid, of de behoefte om te rusten. Dit is een essentieel onderdeel van de zelfregulatie van een baby. Een baby die zijn interne signalen herkent en er adequaat op reageert (bijvoorbeeld slapen als hij moe is), zal beter in staat zijn om zich te ontprikkelen. Beweging kan helpen om deze interoceptieve signalen te versterken.

1. Rustige bewegingen voor interne kalmte: Langzame wiegbewegingen helpen de baby om zijn hartslag en ademhaling te reguleren, wat hem helpt zijn interne lichaamssignalen te herkennen. Deze rustgevende bewegingen kunnen vooral nuttig zijn wanneer een baby overprikkeld of moe is.
2. Warm bad: Een warm bad biedt een rustige, sensorische ervaring waarbij de baby zich bewust wordt van de temperatuur en het contact met water. Deze ervaring helpt bij het ontwikkelen van interoceptieve vaardigheden, doordat de baby zich bewust wordt van zijn eigen comfort en kalmte.
3. Zachte massage: Massage van het lichaam van de baby helpt om interne spanningen los te laten. Door aanraking worden de spieren ontspannen en kan de baby zich beter bewust worden van zijn interne signalen, zoals ontspanning en comfort.

Praktische tips voor ouders:

• Zorg voor een rustige omgeving: Minimaliseer afleidingen en zorg voor een veilige, rustige ruimte waar de baby zich op zijn of haar gemak voelt.
• Ritme en herhaling: Herhaling van bewegingen (zoals wiegen of wandelen) helpt de baby te kalmeren. Voorspelbare bewegingen geven de baby een gevoel van veiligheid.
• Stimuleer de proprioceptie door zachte druk: Gebruik bijvoorbeeld een draagdoek of geef zachte massages om het lichaam van de baby te ondersteunen in het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn.
• Ondersteun de interoceptie door rust en kalmte te bieden: Let op signalen van vermoeidheid of honger en gebruik rustige bewegingen om de baby te helpen deze signalen beter te interpreteren.

Conclusie

Ontprikkelen is een cruciaal proces voor baby’s om de overvloed aan prikkels die ze dagelijks ervaren te verwerken. Beweging speelt een centrale rol, maar ook het stimuleren van de zintuigen voor proprioceptie en interceptie is van groot belang. Deze zintuigen helpen baby’s hun eigen lichaam te begrijpen en te reguleren, wat hen uiteindelijk helpt om beter om te gaan met prikkels en om zichzelf te kalmeren. Door op een bewuste manier te werken aan het stimuleren van beweging, lichaamsbewustzijn en interne rust, kunnen ouders hun baby’s effectief ondersteunen bij het ontprikkelen en het bevorderen van een gezonde ontwikkeling.

Wil je meer weten over de prikkelverwerking bij baby’s en jonge kinderen? Volg dan het webinar op 22.10.24 en klik hier om je in te schrijven. Kostprijs: 30 euro.

Heb je hulp nodig voor je baby? Kijk eens wie je kan helpen.