Voor mensen met een visuele beperking, en ook voor kinderen die moeite hebben met het verwerken van visuele prikkels, kan smaak een ingang zijn naar een rijkere ervaring van de wereld.

Terwijl velen van ons sterk vertrouwen op visuele input, kunnen andere zintuigen, zoals smaak en tast, een grotere rol spelen als het visuele systeem minder goed functioneert.

In deze blog lees je over hoe smaaksensaties kunnen bijdragen aan een zintuiglijk rijk leven en hoe je anders werkt bij kinderen met een visuele beperking t.o.v. kinderen met sensorische verwerkingsproblemen in het visuele systeem. .

1. Smaaksensaties bij mensen met een Visuele Beperking

Wanneer visuele informatie beperkt is, biedt het gustatorische systeem, verantwoordelijke voor onze smaak, een nieuwe dimensie aan het dagelijks leven.

Bij mensen die slechtziend zijn, kan smaak, in combinatie met geur en textuur, een brug vormen naar een diepere verbinding met de omgeving.

Variaties in smaken – zoals zoet, zuur, zout, bitter en umami – bieden niet alleen genot, maar kunnen ook bijdragen aan het navigeren door de wereld.

Bij de maaltijden kan je ook smaakcontrasten aanbieden zoals zoals zoet en zuur of zout en pittig. Deze contrasten prikkelen het gustatorische systeem en maken maaltijden tot een kleine ontdekkingsreis.

2. Smaaksensaties bij Kinderen met Sensorische Verwerkingsproblemen

Voor kinderen met sensorische verwerkingsproblemen zoals bij kinderen met autisme, en in het bijzonder wanneer ze moeite hebben met het verwerken van visuele prikkels, kan de mond een belangrijke rol spelen in het verkennen van de omgeving.

Het gustatorische systeem en de tastzin bieden dan vaak voorspelbare en controleerbare prikkels die helpen bij het reguleren van over- of onderprikkeling.

De mond is een zeer gevoelig gebied dat zowel tast- als smaaksensaties biedt, wat aantrekkelijk kan zijn voor kinderen die op zoek zijn naar extra zintuiglijke input als ze als ze geen duidelijke informatie krijgen via het visuele systeem.

Een kind dat zijn omgeving via de mond verkent, kan voedsel en niet eetbare voorwerpen in de mond stoppen. Dit gedrag kan voortkomen uit de behoefte aan tast- en smaaksensaties die helpen bij het organiseren van zintuiglijke input wanneer het visuele systeem overbelast is of niet voldoende informatie geeft.

Enkele tips:

• Stimuleer andere zintuigen voorzichtig: Zorg ervoor dat een kind zich veilig voelt en begin in een rustige omgeving. Op die manier kan het kind zich geleidelijk openstellen voor nieuwe prikkels. Denk aan stapsgewijze blootstelling aan visuele prikkels, zoals rustige, duidelijk afgebakende vormen voordat je overstapt op complexere visuele input.
• Proprioceptieve input integreren: Activiteiten zoals klimmen of schommelen en iets gaan halen of vangen kunnen helpen om de visuele en lichamelijke feedback te combineren. Dit biedt het kind zowel diepe druk als een visuele focus en kan helpen om geleidelijk het visuele systeem te versterken.
• Tactiele en proprioceptieve spelletjes: Laat kinderen met verschillende texturen spelen of gebruik verzwaard speelgoed dat visueel aantrekkelijk is. Dit combineert proprioceptieve input met visuele focus, zoals zand met kleurrijke kralen waarin het kind voorwerpen moet zoeken of sorteren.
• Bij de maaltijden: smaken aanbieden waar ze van houden en 1 nieuw voedingsmiddel aanbieden dat ze mogen verkennen.

Casus: Gustatorische en Proprioceptieve Input om minder afhankelijk te worden van het gustatorische systeem

Een vijfjarig kind met autisme en beperkte spraak probeerde eerst bijna alles via de mond te verkennen, zoals het proeven van de zeep bij zeepbellen blazen. Als hij zich niet veilig voelde vroeg hij ook om eten.

Na enkele sessies waarin we vooral focusten op proprioceptieve input en tactiele input, zoals een sensorische bak met erwten en voorwerpen zoeken of klimmen en zandzakjes halen om te gooien, zagen we dat het kind steeds meer gebruik ging maken van andere zintuigen en andere vaardigheden. Tussendoor mocht hij gaan zitten en gaven we hem water en studentenhaver.

Door bewust proprioceptieve, tactiele en stapsgewijs visuele prikkels aan te bieden, ontdekte het kind plezier in het verkennen zonder steeds de mond te gebruiken en leerde hij dat hij wel mocht proeven van eten en drinken.

Na verloop van tijd werd zijn visuele aandacht sterker, wat ook in de klas bijdroeg aan zijn taakgerichtheid en concentratie.

Er is een weg vooruit!

Voor wie sensorische verwerkingsproblemen of een visuele beperking heeft, is het van belang om gepaste zintuiglijke prikkels aangeboden te krijgen. Als er problemen zijn met het verwerken van zintuiglijke prikkels kan iemand met kennis van sensorische integratie bewust en zorgvuldig zintuiglijke prikkels toevoegen om iemand op een aanvullende en gebalanceerde manier te prikkelen en/of prikkels te leren verwerken.

Het is belangrijk om bij elke persoon te kijken naar wat deze wel verwerkt krijgt en waar er plezier uit kan gehaald worden. We vertrekken van daar vooruit ;-).

Hierna kan je stap voor stap verder voor ondersteuning zorgen en nieuwe ervaringen aanreiken. Zo kunnen we iemand helpen om andere zintuigen, zoals het visuele, geleidelijk beter te gebruiken. Smaaksensaties kunnen dan niet alleen een compensatie zijn, maar ook een bron van verrijking en ontdekking die hen helpt om de wereld op hun eigen, unieke manier te beleven.

Wil je meer info?

In onze nieuwsbrief van november ’24 vertellen we je meer over het gustatorische systeem en smaken verwerken. Je kan je hier inschrijven: https://prikkelsomtegroeien.be/nieuwsbrief/

Wil je begeleiding rond sensorische informatieverwerking? Zoek hier iemand die je hierbij kan ondersteunen.

Wil je meer leren over sensorische informatieverwerking/prikkelverwerking. Bekijk dan onze agenda!