Inleiding

Hoogbegaafdheid is een complex en vaak verkeerd begrepen concept dat verder gaat dan enkel een hoog IQ. In het model van Tessa Kieboom spreekt men zowel over een cognitief luik als over een zijnsluik die beiden een belangrijke rol spelen. Een ander aspect dat wel eens over het hoofd wordt gezien, is de relatie tussen hoogbegaafdheid en sensorische integratie (SI). In deze blog duiken we dieper in deze relatie en verkennen we hoe verschillende vormen van overexcitabilities volgens Dabrowski een rol spelen bij hoogbegaafde individuen.

Overexcitabilities van Dabrowski

Dabrowski introduceerde het concept van overexcitabilities, dat verwijst naar een verhoogde gevoeligheid en intensiteit in de manier waarop sommige mensen reageren op stimuli. Er zijn vijf primaire soorten overexcitabilities:

1. Psychomotorische overexcitability: Dit uit zich in een overmatige energie, rusteloosheid, en een sterke drang tot beweging.
2. Zintuiglijke overexcitability: Dit betreft een verhoogde gevoeligheid voor zintuiglijke prikkels zoals geluiden, licht, en texturen.
3. Intellectuele overexcitability: Een sterke behoefte aan kennis, nieuwsgierigheid, en een diepgaande interesse in vragen over de waarheid.
4. Verbeeldingsrijke overexcitability: Rijke fantasie, creativiteit, en levendige verbeeldingskracht.
5. Emotionele overexcitability: Intense emoties, een sterk empathisch vermogen, en een diepe gevoeligheid voor de gevoelens van anderen.

Aanvullingen op Dabrowski’s overexcitabilities die we hierbij zelf graag maken zijn de spirituele en existentiële intensiteiten. Spirituele intensiteit omvat een diepe betrokkenheid bij religieuze of spirituele kwesties, terwijl existentiële intensiteit te maken heeft met vragen over de zin van het leven en het eigen bestaan.

Wat kunnen wij doen?

Het is belangrijk om bewust te zijn van hoe hoogbegaafdheid kan meespelen in het gedrag en de ervaringen van kinderen. Hier zijn enkele strategieën die professionals en ouders kunnen gebruiken om hoogbegaafde kinderen te ondersteunen:

Sensomotorische ontwikkeling

Hoogbegaafde kinderen voeren handelingen vaak veel bewuster uit en willen deze in één keer goed doen zonder te oefenen. Dit kan leiden tot een gemis aan sensomotorische ervaring en een minder ontwikkeld lichaamsschema. Hier zijn enkele aanbevelingen:

• Veel ervaring laten opdoen: Moedig kinderen aan om te oefenen en fouten te maken. Geef hen de ruimte om te experimenteren en nieuwe bewegingen te leren door herhaling.
• Cognitieve uitschakeling via dubbeltaken: Geef opdrachten waarbij ze op gevoel moeten werken, zoals met hun ogen dicht, of voeg competitie-elementen toe om bewegingen te automatiseren.

Zintuiglijke overexcitability

Zintuiglijke overexcitability kan leiden tot overprikkeling of onderprikkeling. Om hiermee om te gaan:

• Overstemmen: Voeg aangename prikkels toe, zoals muziek tijdens het leren.
• Ontprikkelen: Zorg voor periodes met minder prikkels of een rustigere omgeving, zoals sportactiviteiten.
• Omgeving aanpassen: Creëer een rustige werkruimte en verminder stress, aangezien stress de prikkeldrempel verlaagt.

Emotionele overexcitability

Hoogbegaafde kinderen hebben vaak intense emoties. Hier zijn enkele manieren om hen te ondersteunen:

• Openstaan voor intuïtief aanvoelen: Sta open voor hun intuïtie en help hen om deze te ontwikkelen.
• Co-regulatie bieden: Breng rust en help hen te leren relativeren, wat kan leiden tot zelfregulatie.

Verbeelding

Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een rijke verbeelding die hen kan afleiden of juist stimuleren:

• Vragen beantwoorden en zorgen serieus nemen: Neem hun vragen en zorgen serieus en geef duidelijke verwachtingen.
• Voldoende intellectueel aanbod: Zorg voor uitdagend materiaal om dagdromen te verminderen en alertheid te verhogen.

Conclusie

Het begrijpen van de relatie tussen hoogbegaafdheid en sensorische integratie is cruciaal om hoogbegaafde kinderen effectief te ondersteunen. Door bewust te zijn van de verschillende vormen van overexcitabilities en passende strategieën toe te passen, kunnen we bijdragen aan een positieve ontwikkeling en welzijn van deze kinderen.

Klik hier voor meer info over Inge van ‘Praktijk Eigenwijs’: Zij kan jou begeleiden rond dit thema.