Als je over- of onderprikkeld bent en je hebt nog weinig kennis over je eigen prikkelverwerking of degene die je wil activeren of kalmeren, heb je veel kans dat door activiteiten in te zetten met proprioceptieve informatie jij je doel kan bereiken.

Wat is proprioceptie?

Het is een zintuig dat we ook ons spier- en gewrichtsgevoel noemen of onze diepe gevoeligheid. We krijgen informatie over de positie van onze lichaamsdelen zonder ernaar te kijken en over de kracht die we gebruiken. Het geeft daardoor ook informatie over onze houding en beweging. Bv. over hoe we zitten of hoe we onze hand naar iets toe brengen om het vast te nemen.

We hebben 2 vormen:

– Actieve proprioceptie: gegenereerd door of eigen beweging/actieve beweging of spiercontracties

– Passieve proprioceptie: gegenereerd door externe krachten, bewogen of gemanipuleerd door anderen o

Waarom noemen we dit het wondere zintuig?

Proprioceptie en prikkelverwerking

Het proprioceptieve systeem kan een belangrijke regulerende rol spelen bij problemen met prikkelverwerking zoals onder- en overprikkeling. Proprioceptieve input kan nl. helpen bij het regelen van de reacties op sensorische prikkels:

• het kan zeer kalmerend zijn voor diegenen die gemakkelijk worden overweldigd door zintuiglijke prikkels.
• het kan stimulerend zijn voor diegenen die behoefte hebben aan extra sensorische prikkels om hun aandacht te verbeteren, open te staan voor nieuwe informatie, te kunnen blijven zitten of staan, …

Dus als je een (klas)groep hebt waarin een deel van de aanwezigen geactiveerd moeten worden en anderen kalmer mogen worden: gebruik dan activiteiten die veel proprioceptieve input geven. Dit type zintuiglijke prikkels is zeer rustgevend, organiserend en aardend.

Opgelet: als je hierbij je hoofd te sterk beweegt of naar beneden laat hangen, kan het een ander effect hebben omdat je dan een ander zintuig aanspreekt.

Kan je ook problemen hebben om proprioceptieve prikkels te verwerken?

Ja, dat kan. De prikkels komen zelden te sterk binnen. Je zal dus weinig mensen zien die overprikkeld geraken van proprioceptieve input.

Er zijn wel mensen die deze soort prikkels te weinig waarnemen en daardoor een hyporeactie vertonen. Zij kunnen extra proprioceptieve informatie gebruiken.

Enkele signalen die kunnen duiden op een hyporeactie op proprioceptief vlak:

• Problemen met stabiel zitten en staan: inzakken, kan niet op één voet staan, moet hoofd op bureau/tafel laten rusten tijdens het werken, …
• Botsen tegen anderen
• Doen dingen stuk door te veel kracht te gebruiken of laten dingen vallen omdat ze niet voelen dat ze meer kracht moeten gebruiken om het vast te houden
• Zet teveel druk bij bv. schrijven
• Is ruw in de omgang, duwt en trekt aan anderen (doet dit niet met opzet)
• Bij het stappen verkiezen ze om af te wisselen met lopen, springen, stampen, …
• Dragen graag zware dingen

Wat zijn activiteiten die proprioceptieve input geven?

Actieve proprioceptie

• graven, scheppen
• zware voorwerpen dragen bv. boodschappen of stoelen verplaatsen/stapelen
• duwen, bv in lig voeten tegen de muur duwen of in stand rug tegen de muur duwen
• trekken tegen een kracht in bv. touwtje trek
• sporten met bv. gooien, vangen, trekken, duwen, push-ups, gewichtheffen, …
• yogaposes zoals
• roeren tegen weerstand in bv. bij het maken van deeg
• kauwen, bijten bv. van rauwkost
• jezelf een knuffel geven met je armen om je borst of knieën
• jezelf kneepjes geven bv. met je rechterhand in je linkerarm of je bovenbenen
• i.p.v. op een stoel te zitten, op je knieën gaan zitten

Passieve proprioceptie

• onder een zwaar deken liggen
• zware kledij, een drukvest of vest met gewichten dragen
• massage met diepe druk
• knuffel van anderen

Door een aantal van deze activiteiten de hele dag door te doen, kan je meer in balans blijven! Veel plezier hiermee!

Wil je nog verder lezen?

• Blog De ‘lichaamszintuigen’ als bron om balans te vinden. Link: https://prikkelsomtegroeien.be/de-lichaamszintuigen-als-bron-om-balans-te-vinden/
• Blog: Een verzwaringsdeken om goed te slapen? Link: https://prikkelsomtegroeien.be/een-verzwaringsdeken-om-goed-te-slapen/
• Download met informatie op 1 bladzijde over het proprioceptieve zintuig.

Wil je hier meer over leren?

• Bekijk een video over diepe druk en beweging. Hier hoort ook een download bij.
• Kies via de agenda een webinar, workshop, cursus, … die we organiseren
• Lees alles over sensorische integratie