In deze blog gaan we dieper in op sensorische informatieverwerking (SI), een onzichtbare kracht die een cruciale rol speelt in ons dagelijks leven.
We gebruiken onze verschillende zintuigen voortdurend om de wereld om ons heen en ons lichaam in deze wereld te ervaren. Maar wat gebeurt er met de informatie die we via onze zintuigen binnenkrijgen? Hoe verwerkt onze hersenen deze informatie en hoe beïnvloedt dit ons gedrag?
We hebben verschillende zintuigen waarmee we allerlei dingen waarnemen. We kunnen geuren ruiken, geluiden horen, de wereld zien, dingen voelen,… Al deze prikkels worden opgenomen met onze zintuigen, via zenuwen doorgestuurd en in de hersenen verwerkt.
Wat is sensorische informatieverwerking?
Sensorische informatieverwerking/SI is het proces waarbij onze hersenen informatie van onze zintuigen (zien, horen, ruiken, proeven, tasten, evenwicht, proprioceptie en interoceptie) verzamelen, ordenen en interpreteren. Dit proces gebeurt onbewust en is van essentieel belang voor onze ontwikkeling, leerprocessen, motoriek, emoties en gedrag.
Hoe verloopt sensorische informatieverwerking?
Eenvoudig vertelt gaat het over:
- Registratie: Onze zintuigen nemen prikkels uit de omgeving en uit ons lichaam waar.
- Afremmen en doorlaten: Er worden prikkels geselecteerd die via zenuwen naar de hersenen gestuurd worden.
- Verwerking: De hersenen beslissen wat belangrijk is en niet om iets met te doen. Ze analyseren prikkels, combineren prikkels en bepalen de betekenis ervan alsook of ze bewust worden of niet.
De hersenen koppelen de betekenis aan eerdere ervaringen en emoties.
- Reactie: De hersenen sturen signalen naar het lichaam om te reageren op de prikkels. Je reactie kan gepast zijn, minder gepast of niet zo gepast.
Een voorbeeld van verwerking van prikkels:
Via je oor hoor je iets. Dit signaal wordt doorgegeven aan je hersenen. Er wordt je dan vertelt wat je hoort, waar het geluid vandaan komt, hoe luid het is, …
Aangezien de verwerking van zintuiglijke prikkels bij iedereen anders verloopt, kunnen reacties ook erg verschillen.
Voorbeeld met het geluid van een sirene:
Het ene kind zal beginnen wenen omdat het te luid is, een ander kind zal vragen stellen rond wat er gebeurt, een ander kind zal willen gaan kijken naar waar het geluid vandaan komt en nog een ander kind zal zijn oren bedekken.
De ene volwassene zal zich afvragen wat die sirene betekent voor zichzelf en anderen uit zijn omgeving, een andere zal zeggen: ‘Het is weer zo ver.’ en gaat met zijn activiteiten verder en nog iemand anders zal in schrik afwachten tot de sirene stopt.
Dit hele proces gaat zo ongelofelijk snel en automatisch wat er voor zorgt dat velen hier niet bij stil staan.
Maar wat als dit niet zo vlot loopt? Dan lopen er snel een hele hoop dingen mis…
Problemen met sensorische informatieverwerking
Bij sommige mensen kan er iets misgaan in de verwerking van sensorische informatie. Dit kan leiden tot allerlei problemen in het dagelijks leven.
Problemen met SI of een sensorische informatieverwerkingsstoornis (SI-stoornis), kan zich op verschillende manieren manifesteren:
- Overprikkeling: Sommige mensen zijn gevoeliger voor prikkels en ervaren alledaagse sensaties als te intens of onaangenaam. Dit kan leiden tot stress, angst, woede of zich terug trekken.
Als je actief iets gaat doen om niet te veel prikkels binnen te krijgen, spreken we over een ‘Vermijder’.
Als je het ondergaat en misschien wel klaagt over het te veel worden, spreken we over een ‘Sensor’.
- Onderprikkeling: Andere mensen hebben juist meer prikkels nodig om iets te registreren. Ze kunnen zich rusteloos, ongeconcentreerd of lusteloos voelen.
Als je actief iets gaat doen om meer prikkels binnen te krijgen, spreken we over een ‘Prikkelzoeker’.
Als je geen actie onderneemt om actief aanwezig te kunnen zijn, spreken we over een ‘Toeschouwer’.
- Sensorische discriminatiestoornis: Sommige mensen hebben moeite om verschillende prikkels van elkaar te onderscheiden. Dit kan leiden tot problemen met leren, motoriek of sociale interactie.
- Sensomotorische problemen: Het gaat om de koppeling tussen onze zintuigen en onze motoriek die voor problemen zorgt. Dit betekent dat er problemen zijn bij het aansturen van onze bewegingen en houding. Gevolgen kunnen bv. zijn: onhandigheid, problemen met balans en evenwicht, moeilijk kunnen stil zitten, problemen met het handschrift, slordig werken, ….
Hoe beïnvloedt SI gedrag?
De manier waarop we sensorische informatie verwerken, heeft invloed op ons gedrag en daardoor ook op ons welbevinden zoals je uit het voorgaande kon opmerken.
Onze sensorische informatieverwerking kan tot gepast gedrag of niet gepast gedrag leiden, tot balans of disbalans.
De meeste mensen hebben pas aandacht voor dit proces van sensorische informatieverwerking als het tot niet gepast gedrag of tot disbalans leidt.
Ik zou je aanbevelen om juist meer naar gepast gedrag te kijken: je kan daar zo veel uit leren over wat iemand goed doet en wat de sensorische noden zijn van een persoon. Van daaruit kan je iemand ondersteunen naar meer balans en plezier.
Meer informatie over sensorische informatieverwerking
- Op de webstie: een pagina over ‘senosrische integratie’, zie https://prikkelsomtegroeien.be/sensorische-integratie/
- Blogs: https://prikkelsomtegroeien.be/blog/
- Activiteiten (webinars, workshops, cursussen): https://prikkelsomtegroeien.be/agenda/
Heb je hulp nodig rond sensorische informatieverwerking voor jezelf of een kind?
- Kijk eens of één van onze professionals je kan ondersteunen: https://prikkelsomtegroeien.be/hulp-bij-sensorische-integratie/